در میان جوامع مختلف، ایران یکی از کشورهای دارای تمدن کهن و فرهنگ غنی است. وجود شاعران و ادیبان مختلف در طول دوره های تاریخی، گواه بر این موضوع است. ایران دارای نژادهای قومی مختلف است که هر کدام نیز به زبان های محلی خود شعرهای غنی و پرباری دارند. یکی از این شاعران شهریار است که به زبان ترکی و هم به زبان فارسی شعر سروده است. اما در این مقاله می خواهیم ورای شاعران ایرانی معاصر، به چندین سده قبل برگردیم و با شاعرهای مختلف و کتاب آنان آشنا شویم.
اگر به شعر و ادبیات فارسی علاقه مند هستید می توانید بهترین کتاب های شعر را از انتشارات پیام مهر عدالت تهیه کنید
شاعران ایرانی معروف با اشعار فارسی
شاعرانی که در فهرست زیر وجود دارد از جمله افراد مشهوری هستند که اشعار آن ها به چندین زبان زنده دنیا ترجمه گردیده است.
• فردوسی
• خیام نیشابوری
• ناصر خسرو
• عطار نیشابوری
• مولانا
• سعدی
• حافظ
فردوسی کیست؟
حکیم ابوالقاسم فردوسی طوسی که در طوس خراسان زندگی می کرده است از حماسه سرایان برجسته و مشهور دنیاست. کتابی به نام شاهنامه اثر فردوسی است که از بزرگترین کتاب های شعر فارسی محسوب می شود. روایت هایی که فردوسی در شاهنامه نوشته، با گفتههای تاریخ نویسان ناهماهنگ است. شاهنامه از سه بخش اسطوره، پهلوانی و تاریخی تشکیل گردیده است. موضوع شاهنامه افسانه های بی شمار و حمله اعراب به ایران است.
فردوسی از جمله شاعران ایرانی است که زبان فارسی را، زمانی که ادبیات ایران عربی بود زنده کرد. ناگفته نماند که شاهنامه افسانه و داستان سرایی از قهرمانان ایران باستان و رخدادهای چهار سلسله پادشاهی (ساسانیان، پیشدادیان، کیانیان، اشکانیان) تشکیل گردیده است. در نهایت فردوسی در 416 هجری قمری (تاریخ دقیق ولادت و فوت او دقیق مشخص نیست) از دنیا رفت. و به گفته برخی مورخین به دلیل شیعه بودن فردوسی، او را در گورستان مسلمانان اجازه ندادند دفن شود. نهایت در باغ خود واقع در شهر طوس دفن شد.
غیاثالدین ابوالفتح عُمَر بن ابراهیم خیام نیشابوری در 427 شمسی در نیشابور خراسان چشم به جهان گشود. که به دلیل طولانی بودن نامش به اختصار وی را خیام می نامند. باید بگوییم که خیام فقط شاعر نیست بلکه او ریاضی دان، منجم و فیلسوف مشهور است که توانست معادلات درجه سوم را حل کند و دربارهی نسبتهای هم ارز با نظریه اقلیدس نظریه خود را ارائه دهد. خیام را با رباعیات منحصر به فردش می شناسند و به زبان انگلیسی و زبان های دیگر نیز ترجمه کرده اند. خیام در زمان ملکشاه سلجوقی و دوران وزارت خواجه نظامالملک توانست یکی از بهترین کارهای خود را عرضه کند. او رویدادنگاری یا کرونولوژی را محاسبه کرده و زمان دقیق رخردادها و تاریخ را تعیین نمود. او در سال 510 شمسی چشم از جهان فرو بست. اما همچنان در دنیا در زمینه شعر و ریاضی مشهور است.
از شاعران ایرانی حکیم ناصربن خسروبن حارث القبادیانى البلخى المروزى ملقب به ناصر خسرو، سال ۳۹۴ در شهر بلخ (شهری در افغانستان امروزی) به دنیا آمد. او در زمینه هایی مانند: طب، فلسفه، ریاضی، نجوم و شعر و ادبیات فارسی مهارتی بی نظیر داشت. عموم افراد حافظ را به عنوان حفظ کننده کل قرآن در میان شاعران می دانند. اما باید بگوییم که نه تنها حافظ، بلکه رودکی و ناصر خسرو نیز کل قرآن را از بَر بوده است.
او حتی برای اثبات گفتههای خود در اشعارش از آیات قرآن استفاده است. ناصر خسرو در زمان سلطان محمود غزنوی می زیسته که مذهب اسماعیله را نیز تبلیغ می کرد. به خاطر تبلیغات او در راستای این مذهب، به مقام حجت، که از آخرین مقام های بالای مذهب اسماعیلیه است منصوب شد. بلاخره در سال ۴۸۱ هجری قمری پس از فعالیت های مذهبی و دینی گسترده چشم از جهان فرو بست. از جمله آثار ناصر خسرو سفرنامه، سعادت نامه، وجه دین، زادالمسافرین و چند آثار دیگر است.
عطار نیشابوری
فریدالدین ابوحامد محمد عطار نیشابوری ملقب به عطار از شاعران ایرانی و اهل تصوف است. که در سال ۵۴۰ قمری در شهر کدکن خراسان که روزگاری جزوی از نیشابور بوده، چشم به دنیا گشود. عطار مهارت در طبابت، داروسازی و داروشناسی داشت و بیماران را معالجه می کرد. رباعیات او مانند رباعی های خیام پر بار و غنی است. متاسفانه به دلیل حمله مغول ها به ایران، بیشتر آثار او را سوزاندهاند. اما برخی از آثارش که قبل حمله مغول ها به سایر شهرها برده بودند اکنون تا به الان دست به دست شده است. عطار در ۶۱۸ هجری قمری زمانی که چنگیر به ایران حمله کرد به دست سربازان مغول نزدیک دروازه شهر از دنیا رفت.
از آثار ارزشمند و مشهور وی می توان به: تذکره الاولیا، الهی نامه، اسرار نامه، منطق الطیر و ... اشاره کرد.
مولانا
جلالالدین محمد بلخی معروف به مولانا در سال ۵۸۶ هجری شمسی در شهر بلخ متولد شد. در زمان محمد خوارزمشاه و همزمان با حمله مغول، پس از سالها زندگی به قونیه (ترکیه امروزی) نقل مکان کرد. آوازه مولوی در زمان خود، نه تنها در کشورهای همسایه بلکه در کل آسیا پیچیده بود. آثاری که شهرت آن در کل دنیا به چشم میخورد، مثنوی معنوی است که بیشتر به زبان فارسی است. مولوی در دیدار با شمس تبریزی، شیفته او شده و دوران شکوه سرودن شعرهایش، آغاز می گردد. کتاب مثنوی معنوی که درون مایه ای غنی و عمیق است که دارای حکایت های مختلف برای بیان احساسات و عشق است. پدر مولانا اهل تصوف و عرفان بود از همین رو؛ او نیز مانند پدرش از کودکی در این راه قدم نهاد. عشق مولانا به خداوند و ستایش و مدح او در شعرهایش به وضوح قابل دیدن است.
از آثار او مثنوی معنوی، دیوان شمس، فیه مافیه، مکتوبات و مجالس سبعه را می توان نام برد.
ابومحمّد مُشرف الدین مُصلِح بن عبدالله بن مشرّف ملقب به سعدی خطیب، شاعر و نویسنده است. او در سال 606 هجری قمری در شهر شیراز چشم باز کرد. سروده های او در قالب غزلیات، نثر و مثنوی است. به سعدی استاد سخن نیز می گویند. او از جمله شاعرانی است که از قرآن و احادیث در شعرهایش استفاده کرده است. عبارات و مفهوم قرآنی را به وفور در غزلیات و بوستان و گلستان می توان دید. سال های زیادی است که از آثار سعدی به خصوص گلستان، به عنوان منبع آموزشی در پایه های مختلف تحصیلی دبیرستان و دانشگاه استفاده می شود.
شعرهای سعدی علاوه بر ادب در سخن و رفتار، به عنوان ضرب المثل نیز به کار می برند. نفوذ شعرهای او در ادبیات جهان و ترجمه به چندین زبان زنده دنیا در شرق و به خصوص در اروپا نشان دهنده تأثیر آن بر روی نهضت روشنگری در غرب دارد. آرامگاه او به نام سعدیه در کنار باغ دلگشا شهر شیراز قرار دارد. اشعار او در کلیات سعدی، بوستان، گلستان و غزلیات سعدی قرار دارد.
برای خرید کلیات سعدی می توانید از سایت انتشارات پیام مهرعدالت اقدام کنید.
حافظ
شاعری که قرآن را از بَر بوده و از پر آوازه ترین شاعران ایرانی فارسی زبان به شمار می رود خواجه شمسُالدّینْ محمّدِ بن بهاءُالدّینْ محمّدْ حافظِ شیرازی متخلص به حافظ است. حافظ را لسان الغیب می گفتند زیرا در سبک شعرهای او در قالب غزل، با بهره گیری از قرآن همراه بود. او فرهنگ ایران را با فلسفه و عرفان عجین نمود و در شعرهایش نشان داد. حافظ در سال 727 هجری قمری در شهر شیراز متولد، و در 792 هم زمان با دوره حکومت تیموریان از دنیا رفت. شغل او فقط شاعری نبوده و در دوره جوانی نانوا بوده است.
حافظ نه تنها در قرائت، تفسیر و تحلیل قرآن تبحر داشت بلکه در زمینه موسیقی و پرده های آن آشنا بود. به دلیل ذکاوت و هوش او و هم زمان با مشهور شدنش از سوی حاکمان کشورهای مختلف دعوت می شد. او با سفرش به شهرهای مختلف مانند اصفهان و یزد همچنین کشورهایی مثل هند از حاکمان آن ها سخن گفته و دانایی و نادانیشان را در قالب شعر گفته است.
در خاورمیانه و کل دنیا به جرأت می توان گفت که ایران کشوری شاعر پرور و مهد شعر است. ادبیات پربار این کشور در کل دنیا پیچیده و حتی تدریس مینمایند. شاعران برجسته ایرانی که چند نمونه از آنان را در مقاله بالا به صورت مختصر توضیح دادیم. این شاعران با موضوعات مختلفی شعر خود نوشته اند اما مواردی همچون: وفاداری به خدا، عشق، تواضع، آفرینش، طبیعت و عرفان در مضامین شعرهای آن ها وجود دارد. نقطه مشترک تمامی شاعران عشق به خدا و ادب است. به همین دلیل شعرهای ایرانی ادبیاتی غنی را به خود اختصاص میدهد.
دیدگاه های کاربران
برای این خبر دیدگاهی ثبت نشده است
ارسال دیدگاه
دیدگاه شما بعد از تایید توسط مدیریت در بین دیدگاه ها نمایش داده خواهد شد